Bir evvelki topi?ime katkısı olaca?ını düşünerek devam ediyorum.
Hepinizin de bildi?i gibi gökyüzü görünmeyen bir çok caddelerden oluşmuştur. IFR uçuş yapan tayyareler bu caddeler üzerinde uçarlar.
Biz bunlara Havayolu diyoruz. Bu hava yollarına giriş ve çıkışlar belli prosedürlerle olur. Genellikle bir hava yoluna giriş için bir FIX tanımlanmıştır. Örne?in G8 Hava yoluna Ystanbul'dan kalkan bir tayyare YAA (Yalova) VOR'ın dan girer. Keza, bir hava yolunu tekediş veya bir hava yolundan bir başka havayoluna geçişte bu FIX'ler üzerinde yapılır. Biz bunlara INTERSECTION (Kavşak) diyoruz.
Tayyareler ATC kontrolu olmayan hava sahalarında uçarken birbirlerine rastlama ihtimallerinin en yüksek oldu?u noktalar bahsetti?m bu FIX ve INTERSECTION noktalarıdır. Bu nedenle de raporlama çok önem kazanmaktadır. Aşa?ıda size bir rapor örne?i verip bunun her parçasını ayrı ayrı izah etmeye çalışaca?ım. Öncelikle raporlamanın bir formatı vardır. Aklımıza esti?i gibi rapor veremeyiz. E?er her pilot aklına esti?i ve kendine uyugn buldu?u şekilde rapor verirse birbirimizi anlamamız, durum muhakemesi yapmamız ve buna göre karar vermemiz çok zor olacaktır. Havada iken zamanın ne kadar hızlı geçti?ini ve bazen ne kadar çabuk karar vermek zorunda kaldı?ınızı hatırlayın.
IFR uçuşlarda POZYSYON raporlamasında kullanılan genel format şudur.
VFR uçuşlar için ise bir başka format vardır. Ona bir başka başlık altında de?inece?im.
CALL SIGN Tayyarenin ça?rı işareti.
POSITION Rapor verdiginiz nokta.
TIME Rapor verdiginiz zaman.
LEVEL Uctugunuz yukseklik
ESTIMATE Bir dahaki rapor noktasina varis zamaniniz.
NEXT CHEK POINT Bir sonraki rapor noktasından sonra uçaca?ımız ikinci rapor noktası.
ORNEK
THY 101 TOKER 37 FL280 YAA 55 next SADIK
Callsign THY 101
P TOKER
T 37
L FL280
E YAA 55
N SADIK
Gördü?ünüz gibi basit bir format. Ama bu format gökyüzünde uçan, yerden hizmet veren tüm pilot ve ATC'lere aynı alamı ifade eder. Biz bu rapordan şunu anlıyoruz.
Turkish 101 ça?rı işaretli tayyare saatimin yelkovanının 37 gösterdi?i şu anda TOKER intersectionu üzerinde Uçuş seviyesi 280 dadır. Bu tayyare uçuşuna devam ederek YAA VOR'ına saatimin yelkovanının 55 i gösterdi?i anda ulaşacaktır. YAA VOR'ından sonra da SADIK intersection'una yönelecektlr.
Bu raporun bu dizinde verilmesi ve verilen her bilginin do?ru olması gerekir. Bu raporda her bilgi önemlidir ve do?ru olmalıdır diyorum. Ylave olarak bu bilgiler tek başlarına de?il bir bütün olarak anlam ifade ederler. Bu dizin içinde eksik ya da yanlış verilen bir bilgi raporu anlamsız ve geçersiz kılar.
Örne?in rapor etti?inizde FL280 diyorsanız ama FL270 da uçuyorsanız, bu raporun anlamı olmadı?ı gibi tehlikeli de olacaktır. Zira aynı Havayolunda ve karşıdan gelen bir tayyare FL270 da emniyet içinde uçtu?unu düşünürken aslında size çarpmak üzere üzerinize do?ru gelmektedir.
Raporlamada ki en önemli hususlardan biri de "ZAMAN" beyanıdır. Yukarıda da bahsetti?im gibi tayyareler birbirleriyle genellikle FIX / INTERSECTION larda karşılaşırlar. (Aynı havayolunda aksi istikametlerden uçan tayyareler hariç). Bu durum çok kritiktir. Zira, ayrı havayollarını kullanan ama AYNI irtifalarda uçan tayyareler AYNI ANDA bir FIX üzerinde olacaklarsa bu bir çarpışma olacak demektir. Örnek vermek gerekirse :
THY 103 Ankara - Ystanbul uçmaktadır.
THY 121 Antalya - Ystanbul uçmaktadır.
LTBA'da kullanılan pist 36R dır ve ONLINE ATC yoktur.
THY 103 ve THY 121 YAA için alçalmaya başlamışlardır ve her iki pilot da YAA üzerinde FL080 de olmayı planlamaktadırlar. Önce THY 103 rapor verir.
THY 103
THY 103, 60 nm inbound YAA 25 FL280 descending FL080 YAA 35 next SADIK
Yki dakika sonra THY 121 rapor verir.
THY 121
THY 121, KARGI 27 FL300 descending FL080 YAA 35 next SADIK
Her iki tayyarede de?işik yollardan gelmektedir ve de?işik zamanlarda rapor vermektedirler. Dikkat edilmez ise her zamanki raporlardan her hangi ikisidir. AMA ÖYLE DE?YLDYR... Tayyareler birbirleriyle çarpışmak üzere uçmaktadırlar. Verilen raporlara göre THY 103 ve THY121 saat başı 35 de YAA üzerinde FL080 da çarpışacaklardır.
Ama bizim örne?imizde öyle olmaz...
Tecrübeli olan Sanal Pilotlarımız, hemen kuralı hatırlarlar.
Daha alçakta ve önde olan uça?ın iniş hakkı önceli?i vardır.
THY 121 tayyaresinin pilotu gazını keserek yeniden rapor verir.
THY 121, 5 nm outbound KARGI 28 FL280 descending FL080 YAA 38 next SADIK
Artık THY 121 saat başı 38 itibariyle yani THY101 in YAA yı FL080 de geçece?i zaman olan 35 den üç dakika sonra geçecektir.
Her iki tayyare de emniyettedir. [:I]
Emniyetli ve keyifli uçuşlar dilerim...
Serdar Sualp
