VOR yaklaşma aletli uçuşun esas temellerinden birini oluşturur. Seyir irtifasında temel navigasyon sistemleri yardımıyla gidilecek rotanın belirlenmesini ve tutulmasını sa?lamasının yanı sıra de?işik tiplerdeki VOR yaklaşmalar ILS olmayan meydanlara iniş için kullanılmaktadır. ILS yaklaşmasına göre VOR yaklaşması tam kesinlik arzetmeyen bir yaklaşma biçimi olmakla beraber VOR/DME ya da VORTAC yaklaşmalarda mesafe bilgisiyle birlikte geldi?i için pilota yaklaşma konusunda net bilgiler vermektedir. ILSe göre karar yükseklikleri ve görüş mesafeleri daha yüksektir.
Yukarıda verilen ÇARDAK şemasında 24 pisti için VOR/DME yaklaşması esasları üzerinde durulacaktır. Bu yaklaşma tipinde pistten olan yükseklik ILS olmadı?ından belirli de?ildir. Ancak VORa olan mesafe DME yardımıyla ölçüldü?ünden şematik esasları uygulamak kolay olacaktır.
Buna göre şemaya genel bir göz atacak olursak;
VOR frekansımız 112.00 olarak bir numaralı radyoya ba?lı olmak zorundadır. VOR frekansı bir numaralı radyoya ba?landıktan sonra istasyonun morse kodunuda dinleyerek do?ru istasyona ba?lanmış oldu?umuzu teyit ediniz. COURSE kısmında pist do?rultusu olarak verilen 240 derece ba?lı olmak zorundadır. Pist yüksekli?i deniz seviyesinden 2773 feet olarak verilmiştir ve Minimum karar yüksekli?i mahalli altimetre de?eri(QNH) do?ru olarak girilmiş olmak koşuluyla tüm uçak sınıfları için 3650 feet olmalıdır. Yatay görüş ise A ve B sınıf uçaklar için 1500, B ve C sınıf uçaklar için 2000 metre olmalıdır.
Harita kısmında gösterilen usulün açıklaması şu şekildedir.
1 - ÇARDAK havalimanına hangi yönden yaklaşılırsa yaklaşılsın yaklaşma kartında gösterilen MSA de?erlerine de uyularak VOR üzeri 8000 feet de olmak suretiyle gelinecektir. ?emada verilen Transition Altitude de?eri 12000 feet oldu?undan bu esnada hava durumuna göre alınan QNH de?erinin altimetrede işli olması şarttır. Aksi taktirde yanlış yükseklik okumasına sebebiyet verilerek uçuş emniyeti tehlikeye sokulur.
2- VOR üstü 8000 feet noktasında hali hazırda uçulan baş da göz önüne alınarak 060 radyali üzerine oturarak outbound olunur; ya da şemada belirtildi?i gibi gibi HOLDa giriş prosedürlerinen biri uygulanarak inbound olunur. Inbound olmadan önce VOR üzerinden 240 başta bir dakika süre ile uçmak gerekecektir.
3- Daha sonra beklemeye giriş prosedürüne güre sa?a veya sola yatışla 240 radyale oturmak amacıyla 060 başa dönülür. Dönüşlerde rüzgar yön ve süratini göz önüne almak gerekecektir.
4 - Dönüş tamamlandı?ında do?ru radyal üzerinde oldu?umuzun kontrolünü yapabilmek için VOR i?nesinin okunun uça?ın burnuna bakacak şekilde ve 060ı gösteriyor olması gereklidir. Bu esnada VOR çubu?unda sa?a ya da sola sapma varsa tam ortalanacak, başka bir deyişle pist do?rultusunu tersten yani 060 baştan muhafaza edilecek şekilde çizgi üzerinde uçulacaktır.
5 ?emaya göre DME VOR istasyonundan 12 mil uzaklaşıncaya kadar 060 Radyal muhafaza edilecek bu esnada 6500 feete alçalınacaktır. (12 milde 6500 feette olunacak)
6 12 mil mesafe katedildikten ve 6500 feete alçalındıktan sonra sola yatışla önce 015 dereceye dönülecek, yaklaşık 60 saniye bu şekilde devam edildikten sonra sa?a yatışla 195 dereceye dönülecektir.
7 Bu esnada VOR göstergesinin i?nesi tam ortadan sapmıştır. 240 derece radyalı keslinceye (Y?ne ortaya do?ru hareket edinceye) kadar 195 derece ile uçulacak ve i?nenin tam ortalanması için gerekti?i kadar sa?a yatışla 240 derece radyalı ortalanacaktır. Bu uçuş ve dönüş esnasında sürat 185Kt de?erini geçmeyecektir.
8 Bu esnada pist do?rultusuna gelinmiş demektir ve 4500 feete alçalma başlayacaktır. ?emaya göre 5.2 mil mesafede 4500 feet yükseklikte olunacak ve bundan sonra aşa?ıdaki tabloda verilen sürat de?erlerine ba?lı olarak e?im açısı hesabı yapılacaktır.
Bu tabloda verilen de?erler uça?ın yer süratini göstermektedir. Kullanılan uçakta yer sürati göstergesi varsa direk buradaki de?er okunacak, yoksa işari süratten mahalli hava raporuna göre gelen rüzgar de?eri çıkartılarak yer sürati bulunacaktır. Kolaylık olması açısından rüzgarın 240 dereceden 15 kt ile esti?ini varsayalım. Buna göre işari süratimiz 185 kt olsun. Yer hızımız 185- 15 = 160 kt olacaktır. Tabloya göre 160 kt yer sürati karşısında alçalma de?eri 849 fpm olarak verilmektedir. (Not 1) Böylelikle DME göstergesinde 4.2 mil okundu?unda uçak 160 kt yer hızında ve 850 fpm alçalma varyosuyla 3650 feet yüksekli?e kadar alçalacaktır. Bu esnada pist görüşü yoksa, bir teknik problem varsa ya da pistte uçak ya da bir engel varsa pas geçilmelidir. Aksi taktirde aynı rejim muhafaza edilerek iniş gerçekleştirilir.
?emada görülece?i üzere ÇARDAK havalimanı 24 pistinde yaklaşmaya yardımcı olması açısından VASI ışıklandırma sistemi mevcuttur. Arka arkaya sıralı iki aydınlatması olan bu sistemde bir sıra kırmızı bir sıra beyaz olacak şekilde (elbette görülmeleri kaydıyla) alçalma varyosu tutulabilir.
Not 1 : 3 derecelik yaklaşma açısını sa?layacak varyo (dikey alçalma sürati) GS x 5 dir. Yani, uça?ınızın yer sürati (GS) 140 kts ise alçalma varyonuz 140 x 5 = 700 feet/dakika olmalıdır. Bu pratikte kullanılan ve çok faydalı bir yaklaşım olmakla beraber, temel olarak itibar edilmesi gereken yaklaşma kartlarında gösterilen prosedür ve de?erlerdir.
